W dniach 23–25 września 2025 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbył się II Kongres Polskiego Przekładoznawstwa – jedno z najważniejszych wydarzeń naukowych w Polsce poświęconych teorii, praktyce i dydaktyce przekładu. W kongresie wzięli udział badacze i tłumacze z wielu ośrodków akademickich, reprezentujący różnorodne perspektywy metodologiczne i tematyczne współczesnych badań nad przekładem.
Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Łódzkiego reprezentowali pracownicy Zakładu Przekładu i Dydaktyki – prof. dr hab. Anna Bednarczyk oraz mgr Piotr Baleja, doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UŁ. Oboje wystąpili w sekcji „(Polskie) przekładoznawstwo wobec badań nad pamięcią”.
Prof. dr hab. Anna Bednarczyk wygłosiła referat pt. „Mentalność wielokulturowa (na przykładzie opowiadania Wiaczesława Medwiedia »Adelka i Adam«)”. Wystąpienie koncentrowało się na problematyce pamięci, tożsamości narodowej i wspólnie doświadczanego cierpienia, które łączą bohaterów różnych narodowości żyjących na jednym terenie – Polaków, Ukraińców i Żydów. Analizując strumień świadomości tytułowej bohaterki, rozpatrywała ona opowiadanie Medwiedia jako swoisty dokument pamięci, obrazujący wielokulturową rzeczywistość Ukrainy XX w. i zastanawiała się nad problematyką tłumaczenia przedstawionego w oryginale obrazu w kontekście dialogu kultur.
Mgr Piotr Baleja zaprezentował referat pt. „Pamięć (przy/prze)wrócona. O modyfikacji komponentów pamięciowych w ukraińskich i rosyjskich tłumaczeniach »Walizki« Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk”. Dotyczył on problematyki translacji pamięci kulturowej w dramacie współczesnym i analizy dwóch przekładów „Walizki” – ukraińskiego i rosyjskiego. Autor zwrócił uwagę na strategie i techniki translatorskie stosowane w przekazie komponentów pamięciowych, a także na znaczenie mikroprzesunięć w strukturze tekstu docelowego dla rekonstrukcji narracji pamięciowych w kulturach docelowych. Badanie oparte zostało na narzędziach przekładoznawstwa kognitywnego, deskryptywnej analizy tekstu oraz elementów badania dyskursu, co pozwoliło uchwycić złożoność procesu tłumaczenia sztuki o pamięci przywróconej.
Na zdjęciu prof. dr hab. Anna Bednarczyk, dr hab. Edyta Manasterska-Wiącek, prof. UMCS oraz mgr Piotr Baleja
